Politieke boeken top 10 - Hoofdinhoud

De jaren zeventig van de vorige eeuw waren de jaren van idealisme, activisme en hooggestemde verwachtingen over welzijn, welvaartsverdeling en democratisering. Het was ook het decennium van diepe maatschappelijke en politieke tegenstellingen. Naast de vele ‘linkse’ activistische groeperingen groeide een conservatieve tegenbeweging. Economisch bezien keerde het tij in 1973. De eerste oliecrisis trok internationaal diepe sporen. Aan een lange periode van welvaartsgroei kwam een einde. Talloze Lees meer industrieën kwamen in zwaar weer terecht, de werkloosheid steeg. Onder economen woedde een strijd over de aanpak van de financieel-economische problemen, waarbij de neoliberale stroming aan politieke invloed won. De welvaartsstaat kwam ter discussie te staan, wat leidde tot toenemende onzekerheid en instabiliteit. Grote idealen, smalle marges beschrijft de kleurrijke politiek van deze jaren. Hoe functioneerde het parlement? Wie bepaalde de agenda? Hoe werd omgegaan met buitenparlementaire druk? Wie was succesvol? Waar kwam de onrust bij de politieke partijen vandaan? Zo ontstaat een helder beeld van de kabinetten-Biesheuvel (1971-1973), -Den Uyl (1973-1977) en -Van Agt (1977-1982), waarbij ook de vraag wordt beantwoord of de verschillen tussen het beleid van Den Uyl en Van Agt wel zo groot waren als wordt verondersteld. Het boek is rijk geïllustreerd en verlevendigd met een veertigtal vignetten. Lees minder

Sinds de jaren negentig wordt de Nederlandse politiek geteisterd door drie kwalen tegelijk: vluchtigheid van kiezers die geen vaste partijen meer kennen; verruwing in het gedrag van parlementariërs en kiezersgroepen; versplintering op het politieke toneel dankzij een sterk gegroeid aantal fracties in de Tweede en Eerste Kamer. Niet alleen verliezen oude volkspartijen stelselmatig aanhang, maar het gat dat zij laten vallen wordt opgevuld door een keur aan belangenpartijen en populistische Lees meer groeperingen. Het wordt daardoor in beide Kamers van de Staten-Generaal steeds moeilijker regeringscoalities te vormen met steun van een stabiele parlementaire meerderheid. De parlementaire oppositie bestaat voornamelijk uit kleine, ongelijksoortige groepjes zon- der samenhang, naast de populisten van de PVV. Vooral in de Tweede Kamer is daardoor een dynamiek ontstaan die ordelijk en doordacht werk aan wetgeving en controle op het regeringsbeleid steeds moeilijker maakt: de meeste fracties zijn te klein, wisselen te snel van samenstelling en vinden politiek theater belangrijker dan resultaat. Parlementair historicus Joop van den Berg analyseert deze drie verontrustende ontwikkelingen en stelt een aantal remedies voor. Joop van den Berg (Maastricht, 1941) is emeritus hoogleraar aan de universiteiten van Leiden (parlementaire geschiedenis) en Maastricht (parlementair stelsel), oud-hoofddirecteur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en oud-lid van de Eerste Kamer. Hij is fellow van het Montesquieu Instituut. Hij begon zijn loopbaan in de dagbladjournalistiek en is columnist voor de website www.parlement.com. Hij is tevens coauteur van het tweedelige standaardwerk over de parlementaire geschiedenis van Nederland. Lees minder

De symptomen zijn onmiskenbaar. Een economie die werkt voor een enkeling maar niet voor de samenleving. Een democratie die wordt gegijzeld door markt en kapitaal. En een groeiende tweedeling in dat wat van ons allemaal is. Het neoliberalisme is niet voorbij maar gemeengoed geworden. Met een minister-president die het zich kan permitteren om het hele bestaan ervan te ontkennen. Hoe is het zover gekomen? Waarom lukt het, ook linkse partijen, onvoldoende om de ideeënstrijd te voeren en met een echt Lees meer alternatief te komen? Hoe kan een radicale democratisering het antwoord zijn op de problemen van de huidige tijd? In De winst van eerlijk delen legt Lilian Marijnissen ons politiek systeem op de snijtafel. Met een vlijmscherpe analyse komt ze tot een onverbiddelijke conclusie. Dit doet ze op de toegankelijke en open manier die we van haar kennen. Doorspekt met persoonlijke anekdotes, actuele feiten en keiharde argumenten laat ze zien waar Nederland de verkeerde afslag heeft genomen. Maar daar blijft het niet bij. In haar boek beschrijft ze hoe we de weg terug kunnen vinden. Het is nooit te laat om opnieuw te beginnen. Een fundamentele verandering is nodig. Lees minder

Recent hebben diverse kwesties, zoals de toeslagenaffaire en incidenten tijdens de langdurige kabinetsformatie van 2021‑2022, geleid tot pleidooien voor meer transparantie als onderdeel van ‘een nieuwe bestuurscultuur’. Die pleidooien zijn niet nieuw. De praktijk wijst echter uit dat politiek en bestuur meestal terugvallen op vertrouwelijkheid en beslotenheid. In Openbaarheid in politiek en bestuur. Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2022 wordt dit thema uitgewerkt in bijdragen over de Lees meer ontwikkeling van de Archiefwet, de grens tussen publiek en privé in kwesties rond het Koninklijk Huis, de rol van klokkenluiders in de parlementaire geschiedenis, de publieke informatievoorziening vanuit het kabinet in tijden van crisis, de ontwikkeling van de commissie voor de Inlichtingen‑ en Veiligheidsdiensten, en de informatieplicht van de regering aan de Tweede Kamer. Het Jaarboek kent verder als gebruikelijk necrologieën van recent overleden politici, de kroniek van het afgelopen parlementaire jaar en een aantal boekbesprekingen. Lees minder

Een bevlogen oproep om beter voor onze aarde te zorgen! ***** In "Het verhaal van Wijnand de Reuver", een novelle, lezen we hoe de hoofdpersoon zich aanvankelijk laat leiden door de aangename verlokkingen van de welvaart, maar langzaam maar zeker tot het besef komt dat hij kan bijdragen aan een betere wereld door er zelf verstandiger mee om te gaan. In de politieke beschouwing die daarop volgt, waarschuwt Jan Terlouw met kenmerkende bevlogenheid voor de onverantwoorde wijze waarop we omgaan met Lees meer de rijkdommen van onze planeet en voor de verkeerde keuzes die voortdurend worden gemaakt terwijl er betere, meer logische oplossingen voorhanden zijn. Hij eindigt met een pleidooi voor het neerzetten van een Toekomststoel aan iedere vergadertafel, zodat de genomen besluiten ook rekening houden met de effecten op langere termijn voor de generaties na ons. De novelle is door Jan Terlouw zelf ingesproken, begeleid door schitterende, stemmige muziek van Piazzolla, gespeeld door het kamermuziekgezelschap het Orion Ensemble. Lees minder

Het lastige evenwicht van persoonlijke bewustwording, overheidsinterventies en globale politiek is van alle tijden ‘Een basisinkomen voor iedereen’, ‘Europa ja, maar wel anders’ en ‘Welvaart zonder welzijn wordt uitvaart’. Dit lijken verkiezingsleuzen voor actuele Tweede Kamerverkiezingen. Het zijn echter standpunten die al in de jaren zeventig geagendeerd werden door de Politieke Partij Radikalen (PPR). Deze in 1968 opgerichte christelijk‑radicale partij was een bijzondere speler in de Lees meer Nederlandse politiek van de jaren zeventig en tachtig. In 1990 ging de partij op in GroenLinks, waarin het gedachtegoed van de PPR nog altijd is terug te vinden. In De Politieke Partij Radikalen, 1968-1990 staan de vier belangrijkste thema’s van de partijprogramma’s van de PPR centraal: ongelijkheid, vrede en veiligheid, participatie en milieu. Aan de hand van deze onderwerpen komt de betekenis van de PPR in beeld. Wat hoopte de partij te bereiken en wat kwam hiervan terecht? Hoe verhield de partij zich tot het parlement enerzijds en tot actievoeren anderzijds? Dit boek maakt duidelijk dat de PPR een unieke partij was die weliswaar begrepen moet worden in de context van haar eigen tijd, maar waarvan de kernthema’s nog niets aan actualiteit ingeboet hebben. Lees minder

In dit boek maakt Luc Verhey duidelijk dat de vaststelling en waardering van de feiten door politiek en bestuur in tijden van internet en sociale media een extra kwetsbaar proces is. In een democratische rechtsstaat zijn feiten essentieel om tot goede besluitvorming te komen. Zonder een overheid en politici die transparant en integer met informatie omgaan, kan een democratische samenleving niet goed functioneren. Wat als feitelijk waar mag gelden, is echter steeds vaker onderwerp van felle Lees meer maatschappelijke en politieke discussie. Denk aan de aanhoudende online verspreiding van berichten over grootschalige verkiezingsfraude door Donald Trump en zijn aanhangers, eindigend in de bestorming van Capitol Hill. Maar niet alleen door ‘fake news’ en complottheorieën wordt de waarheid geweld aangedaan. Dichtbij huis zien we bij de Toeslagenaffaire hoe moeizaam de feiten boven tafel komen en hoe ernstig de gevolgen daarvan zijn voor zowel de gedupeerde burgers als het vertrouwen in politiek en overheid. Lees minder

De overheid verliest haar grip op digitalisering en intussen verkeert de democratie in een crisis: een gevaarlijke wisselwerking. Voormalig Tweede Kamerlid Kees Verhoeven (D66) laat zien hoe we het tij kunnen keren. Kees Verhoeven waarschuwt ons voor de sluipmoordenaar van onze rechtsstaat: digitalisering. De overheid krijgt maar geen grip op digitale technologie – met big tech-monopolies, datalekken en privacyschandalen tot gevolg. Intussen versterken sociale media de polarisatie en het Lees meer hokjesdenken, zowel in de samenleving als in de Tweede Kamer. De politiek raakt oververhit en is steeds minder in staat om maatschappelijke uitdagingen en grote crises het hoofd te bieden. Aan de hand van zijn ervaringen in de Tweede Kamer laat Kees Verhoeven zien hoe digitalisering de democratie veranderde; op de een of andere manier gaan de twee niet goed samen. Hij maakt duidelijk hoe digitale technologie ons in haar greep heeft en ons denken en doen beïnvloedt, en geeft antwoord op de vragen: Wat kunnen we doen om digitalisering in goede banen te leiden? Hoe kunnen we onze democratie redden? Lees minder

Meer dan de helft van de Nederlanders heeft het vertrouwen in de politiek verloren. Vooral het vertrouwen in de Tweede Kamer is naar een dieptepunt gezakt. Burgers voelen zich niet gehoord, niet gezien en niet serieus genomen. Dat kan en moet anders, vindt Caroline van der Plas, fractievoorzitter van de BoerBurgerBeweging, de nieuwe politieke partij die tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 vanuit het niets op het politieke strijdveld leek te verschijnen. Van der Plas is op een missie. Ze Lees meer wil niets liever dan dat er weer politiek wordt bedreven waar de burger in kan geloven, met volksvertegenwoordigers die strijden voor de belangen van de burger. Van der Plas vertelt hoe ze als nieuw Kamerlid geconfronteerd wordt met de Haagse cultuur en wandelgangen en beschrijft hoe zij van de ene verbazing in de andere valt. Via ‘functie elders’, het formatiedebacle, de toeslagenaffaire, het Groningergas en het corona- en stikstofdebat laat Van der Plas zien hoe de menselijke maat uit de politiek verdwenen is. Als luis in de pels verwoordt Van der Plas scherp wat zich in Den Haag afspeelt. Tegelijkertijd zoekt ze naar oplossingen, opdat de politiek weer betrouwbaar, integer en rechtvaardig wordt. Lees minder