Politieke biografieën - Hoofdinhoud

Wim Kok stierf op 20 oktober 2018. Hij werd met eer overladen. Deze arbeiderszoon had het tot minister-president van alle Nederlanders gebracht, tot een nationaal en internationaal gelauwerd staatsman. Hij bracht de FNV tot stand. Hij was de man van het Akkoord van Wassenaar in 1982 en van het vormen van de "paarse' coalities. Ons land beleefde met Kok een periode van grote welvaart. En toch eindigde zijn regering in mineur: aftreden om Srebrenica, de dood van Pim Fortuyn, een monsternederlaag Lees meer van zijn PvdA, omstreden commissariaten.Marnix Krop beschrijft in dit eerste deel van zijn grote tweedelige biografie Wim Koks lange weg tot zijn moment van definitieve roem: een jeugd van eenvoud en hard werken in een Zuid-Hollandse polder; zijn leven in en voor de vakbeweging, 25 jaar lang; zijn opvolging van Joop den Uyl als leider van de PvdA. Ten slotte het kabinet-Lubbers/Kok: regeren tegen de wind in, het kwartje van Kok en de WAO-crisis. Ook zijn belangrijke bijdrage aan de geboorte van de euro. De wonderbaarlijke "verliesoverwinning' aan het einde van die rit, die de weg naar zijn premierschap effende. En de onbekende, verrassende actie die hij daarvoor moest ondernemen.De auteur voerde achttien gesprekken met Wim Kok, tot kort voor diens dood, en sprak ruim honderd getuigen. Uitgebreid archief- en literatuuronderzoek completeren dit boeiende beeld van een man die van ver kwam en heel ver is gekomen.Marnix Krop (1948), jurist en politicoloog, werkte onder andere op de ambassades in Parijs en Warschau en diende als Nederlands ambassadeur in Berlijn. Hij schrijft geregeld over vraagstukken van binnen- en buitenlandse politiek. In de jaren tachtig was hij adjunct-directeur van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA. In 2014 publiceerde hij bij Prometheus zijn Hart van Europa. Hoe Duitsland ons uit de crisis voert en tegen welke prijs.Deel 2 van Wim Koks biografie wordt verwacht in 2022.Over Hart van Europa:"Lezenswaardig … Heldere, onmodieuze stellingname' **** (Sander van Walsum, de Volkskrant)"Belangwekkend boek … Verplichte Lectuur' (René Cuperus, Internationale Spectator)"Gewaagd vergezicht' (Michel Goudswaard, Het Financieele Dagblad)"Scherpzinnig waarnemer' (Rik Kuethe, Elsevier)"Verhelderend' (Johan Corthouts, De Morgen)"Een verademing … Hij heeft een verhaal te vertellen' (Paul Sars, Tijdschrift voor Geschiedenis) Lees minder

Na een leven als zeeman op Oost-Indiëvaarders en als suikerondernemer op Java, verscheen Isaäc Fransen van de Putte in 1862 op het Binnenhof. Binnen een jaar was deze selfmade man minister van Koloniën – heel bijzonder voor iemand die zich pas twee jaar daarvoor weer in Nederland had gevestigd en geen afgeronde opleiding of politieke ervaring had. Hij onderscheidde zich tijdens zijn optreden in de Kamer, waar hij Thorbecke op geheel eigen wijze van repliek diende. De vader van de grondwet wist Lees meer hier geen raad mee en trok zich terug uit de politiek. Zo maakte Van de Putte de weg vrij voor een jonge generatie liberalen. Daarnaast was de ontmanteling van het cultuurstelsel voor een groot deel aan hem te danken. Van de Putte schiep een moderne economische koloniale ordening, die tot doel had de inheemse bevolking voor het gouvernement te winnen én Indië voor Nederland te behouden.I.D. Fransen van de Putte (1822-1902). Het leven van een selfmade politicus beschrijft het onstuimige en succesvolle leven van deze eerste Zeeuwse premier – die Nederland tijdens zijn tweede ministerschap door de Atjeh-oorlog heen trachtte te slepen. Lees minder

Was Jelle Zijlstra inderdaad de guitige en vertrouwenwekkende figuur zoals Wim Kan hem bezong in "Jelle zal wel zien'? Zeker, maar evenzeer blijkt uit deze met vaart geschreven biografie dat de econoom uit het Friese Oosterbierum een sluwe politicus was die als premier en president van de Nederlandsche Bank een onuitwisbare indruk heeft nagelaten.Op basis van gedegen onderzoek in binnen- en buitenlandse archieven maakt Jonne Harmsma duidelijk dat Zijlstra als econoom een kraakheldere visie Lees meer ontwikkelde, zich in de politiek slim profileerde als expert en koppig bleef vasthouden aan zijn eigen gelijk. In conflicten, debat en discussie trok hij vaak aan het langste eind.Als redder des vaderlands namen Zijlstra's gezag en populariteit in de jaren zestig ongekende vormen aan. Als Bankpresident werd zijn blikveld daarna nog ruimer. Met gespeelde bescheidenheid bereikte de ambitieuze Zijlstra de top van de politieke en financiële wereld.Jonne Harmsma is geboren in Leeuwarden en werkte bij het Biografie Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij was een van de redacteuren van de bundel The Biographical Turn en werkte bij het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis in Nijmegen."Met kracht wordt in deze biografie een eerlijk en tegelijkertijd nietsverhullend beeld geschetst. Harmsma ontmaskert, uitstekend gedocumenteerd, de levenslang door Zijlstra aangenomen houding van onwillige buitenstaander.'Nout Wellink, oud-president van de Nederlandsche Bank"Jelle Zijlstra was een briljant analyticus. Zijn leven, werk en betekenis zijn nu grondig geanalyseerd en beschreven door Jonne Harmsma. Dit vlot geschreven en uitstekend gedocumenteerde boek belicht alle facetten van deze erudiete Fries. Zijlstra opereerde met gezag en had impact. In deze biografie wordt op een indringende manier op zijn leven teruggeblikt. Van harte aanbevolen.'Jan Peter Balkenende, oud-premier Lees minder

Het negentiende-eeuwse liberalisme en het succes van het jaar 1848: ze worden vaak vereenzelvigd met Thorbecke. Toch was één man voor beide minstens zo belangrijk: Dirk Donker Curtius (1792-1864). Donker was één van de weinigen die contacten onderhield met oppositionele Belgische advocaten en Tweede Kamerleden. Zij brachten hem in aanraking met het Franse en Britse liberalisme. Hij zou zijn leven lang pleiten voor persvrijheid, directe verkiezingen en ministeriële verantwoordelijkheid.Donker Lees meer werd door het gezag in de gaten gehouden vanwege zijn uitgesproken denkbeelden en omgang met dubieuze figuren aan de zelfkant van de samenleving. Dit zorgde ervoor dat hij op de hoogte was van chantagepraktijken rond koning Willem ii, die een beroep op hem deed toen ministers en Kamerleden het in maart 1848 lieten afweten. Zijn grootste succes beleefde Donker toen hij de grondwet behendig door het overwegend conservatieve parlement loodste.De man van 1848 vertelt het verhaal van een kleurrijk en pragmatisch advocaat en staatsman, die lang als radicaal versleten werd, vervolgens toch zijn gelijk kreeg en uiteindelijk aan de thorbeckiaanse geschiedschrijving ten onder ging. Lees minder

Samkalden: burgemeester van Amsterdam. Dat is het etiket dat hem door de meeste lezers anno 2019, áls zij zich hem nog herinneren, wordt opgeplakt. Maar achter dat etiket gaat een leven schuil van een intense beroering op vele fronten. Door iedereen beschouwd als jurist pur sang, was hij geen meester, maar indoloog (omdat de rechtenstudie voor hem te duur was). Als ambtenaar van Nederlands-Indië was hij achtereenvolgens de gevangene van de Japanners en, in 1945, van de Indonesische Lees meer vrijheidsstrijders, met steeds weer de dood als nabije mogelijkheid. Al tijdens zijn Japanse gevangenschap werd hij overtuigd voorstander van een Indonesische onafhankelijkheid en werkte daar na de oorlog van Nederlandse zijde actief aan mee. De daaropvolgende nauwe samenwerking met zijn landbouwminister Mansholt bracht hem tot een diepgaande Europese overtuiging, die hij kon uitdragen als hoogleraar in Wageningen en later Leiden, maar ook als minister van Justitie (in het laatste kabinet-Drees en later het kabinet-Cals). Hij was de eerste joodse burgemeester van Amsterdam, maar ook minister die vanuit een diep respect voor de Nederlandse rechtsstaat besloot tot het afvoeren van de oorlogsmisdadiger Lages. Zijn leven: hij zocht de verantwoordelijkheid en vond het avontuur. Martijn van Empel (1941) combineerde als specialist in het Europees recht praktijk en universiteit. Hij schreef onder meer een standaardwerk over het Europees octrooi. Lees minder

Geen Nederlandse regeringsleider was zo vastbesloten zijn land maatschappelijk te hervormen als Joop den Uyl. Hij bruiste van de plannen, had briljante bondgenoten en leek economisch het tij mee te hebben. Maar de euforie duurde nog geen half jaar; toen sloeg de oliecrisis toe. De rest van zijn premierschap moest Den Uyl de ene na de andere onverwachte crisis bezweren, van kapingen en gijzelingen tot de Lockheed-affaire, en dit alles tegen de achtergrond van een wereldwijde recessie. Dik Lees meer Verkuil laat in deze biografie zien hoe Den Uyl zich van een gedreven en sociaal onhandige intellectueel ontwikkelde tot een charismatisch leider, die vergeefs tegen de stroom oproeide. Lees minder

Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872) geldt als architect van de grondwet, de Nederlandse staatsinrichting en de parlementaire democratie. Hij wordt nog steeds aangeroepen in actuele politieke kwesties. Hij is de enige Nederlandse politicus met standbeelden in drie verschillende steden.Wie was Thorbecke? Als halve Duitser en lutheraan uit een berooide Zwolse familie maakte hij in zijn eerste vijftig jaar een wetenschappelijke carrière, als classicus, filosoof, historicus en jurist.Pas daarna ging Lees meer hij in de politiek. Van 1848 tot 1872 legde hij als grondwetgever, Tweede Kamerlid en premier van drie kabinetten zijn wil op aan de Nederlandse politiek. Hij brak de macht van het bestuurlijke ancien régime en opende de weg naar modernisering.Als compromisloze figuur tussen "karnemelkmannen' was hij de eerste politicus die het land in kampen van vereerders en haters verdeelde. "Populair is alleen hij, die met zijn volk de fouten deelt.'Hij gaf vorm aan de rechtsstaat, de parlementaire politiek, de constitutionele monarchie en de scheiding van kerk en staat. Hij richtte Nederland in.Voor zijn vrienden, vrouw en kinderen bleef hij altijd: Thorbecke. Maar zijn huwelijk met zijn "Madonnaatje' Adelheid Solger is een van de tederste romances van de negentiende eeuw geweest.Met de jaren is Thorbecke een mythische figuur geworden, een monument. In de eerste volledige biografie sinds jaren brengt Remieg Aerts deze intrigerende staatsman tot leven, in een breed panorama van de politiek, wetenschap en cultuur van de negentiende eeuw. Voor onze tijd bepaalt hij opnieuw de ware betekenis van THORBECKE. Lees minder

Vanaf het moment dat Ahmed Aboutaleb als vijftienjarige jongen vanuit het Marokkaanse Rifgebergte verhuisde naar een Haagse achterstandswijk werkte hij keihard. Hij wilde Nederlands leren, goed meekomen op school, geld verdienen en carrière maken. De jonge man was ambitieus ? ambitieuzer dan zijn leeftijdsgenoten, met of zonder migratieachtergrond. Aboutalebs gedrevenheid maakte hem uiteindelijk een van de eerste spindoctors in Den Haag, de eerste Amsterdamse wethouder van Marokkaanse komaf, de Lees meer eerste Marokkaanse Nederlander in de regering en de eerste islamitische burgemeester van een grote Europese stad.0Zelf heeft Aboutaleb de afgelopen dertig jaar zijn verhaal in allerlei delen en varianten verteld. Deze biografie kijkt verder dan Aboutalebs eigen perspectief: Hermanides en Koops bieden inzicht in het karakter, de ontwikkeling en de omgeving van deze ambitieuze man. Hermanides en Koops vertellen het verhaal over Aboutalebs succes zonder de schaduwkanten ervan uit het oog te verliezen. Lees minder

Gerhard Pels Rijcken (1810-1889) leefde in een eeuw van ongekende technische vooruitgang, ingrijpende economische veranderingen, maatschappelijke verschuivingen en internationale krachtmetingen. In de eerste helft van de negentiende eeuw deed Gerhard als zeeofficier dienst op de nog overwegend zeilende oorlogsvloot. Lange zeereizen boden hem de gelegenheid waardevolle contacten te leggen met collega-officieren, onder wie prins Hendrik, de derde zoon van koning Willem II. Op het wereldtoneel Lees meer bepaalden stoomschepen ondertussen steeds nadrukkelijker de westerse economische en militaire hegemonie. Halverwege de eeuw dwongen de Amerikanen met hun oorlogsschepen het Japanse keizerrijk tot de openstelling van havens. De Japanse machthebbers ondervonden daarmee de urgentie om de enorme technologische achterstand van hun al 200 jaar in isolement verkerende land in te lopen. Nederland zag als traditionele handelspartner kansen om een gidsfunctie te vervullen en besloot het stoomoorlogsschip Zr.Ms. Soembing aan Japan te schenken. De commandant van dit stoomoorlogsschip tijdens de overtocht van Nederlands-Indië naar Nagasaki was Gerhard Pels Rijcken. Het schip werd gretig door Japan als geschenk aanvaard evenals het aanbod om een door Pels Rijcken geleid Nederlands detachement enkele jaren onderwijs te laten verzorgen. Na terugkeer in Nederland werd Gerhard Pels Rijcken betrokken bij de politiek beladen modernisering van de marine. Uiteindelijk werd hij minister in het spraakmakende conservatieve kabinet Van Zuylen van Nijevelt dat tot twee keer toe heftig met het parlement botste over democratische beginselen. Oplopende spanningen in de Europese politiek bezorgden Pels Rijcken niettemin de benodigde ruimte en middelen om een radicale omwenteling in de Nederlandse militaire scheepsbouw te bewerkstelligen. Lees minder